Author: admin

Փոքր Վեդին Արարատի մարզի համեմատաբար փոքր համայնքներից է, որ գտնվում է Արաքս գետի ձախ ափին: Հիմնական զբաղմունքն այստեղ գյուղատնտեսությունն է: Մրգատու այգիները տեղի բնակչության եկամուտի հիմնական աղբյուրն են: Գյուղն ունի 3,300 բնակիչ:

Գյուղացու կայուն եկամուտի և պատշաճ կենսակերպի ապահովման համար չափազանց կարևոր է ոռոգման ջրի անխափան մատակարարումը:  Նախկինում համայնքը ոռոգման ջուր ստանում էր երկու աղբյուրից սակայն հին ցանցը և ջրի մեծաքանակ կորուստները չէին կարողանում ապահովել հողատարածքների անհրաժեշտ ոռոգումը։  Ուստի, ի թիվս այլ խնդիրների, համայնքի անդամների քննարկումների արդյունքում, առաջնահերթությունը տրվեց գյուղի ոռոգման համակարգի արդիականացման  ծրագրին։ 2020 թվականին ԱՄՆ ՄԶԳ ԳԱՏՕ և «Ջրային ռեսուրսների մասնակցային և արդյունավետ օգտագործում» (PURE-Water) ծրագրերի, «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի և «Արտաշատ» ջրօգտագործների ընկերության արդյունավետ համագործակցության արդյունքում բարելավվեց Փոքր Վեդիի ոռոգման համակարգը:

Ոռոգման համակարգի արդյունավետությունից օգտվող ավելի քան 400 հողօգտագործողներից մեկը Գևորգ Շերոյանն է: Նա ծնվել և մեծացել է Փոքր Վեդիում: Գևորգն ունի մեխանիկ-մանկավարժի մասնագիտություն: Նա 37 տարի գյուղի դպրոցում դասավանդել է մեխանիկա և տեխնոլոգիա, երեխաներին փոխանցել տարբեր տեսակի գյուղտեխնիկայի աշխատանքի վերաբերյալ իր գիտելիքներն ու փորձը:  Գևորգը նաև բազմամյա փորձառություն ունեցող գյուղատնտես է։ Դեռևս 2008 թվականին նա կաթիլային ոռոգում անցկացրեց իր ջերմոցում ՝ նպատակ ունենալով բարձրացնել բերքատվությունը և բերքի որակը:

Մեր հետ զրույցում, Գևորգը նշեց, որ ԳԱՏՕ ծրագիրը լուծեց ոռոգման ցանցում ջրի ահռելի կորուստների վերացման կարևորագույն խնդիրը։ Այս հարցի լուծումը նպաստեց, որ այս տարվա գարնանը  Գևորգը իր նախաձեռնությամբ և միջոցներով տեղադրի կաթիլային ոռոգման համակարգ 1.6 հեկտար մակերես ունեցող հողատարածքում՝ լոլիկի կոմերցիոն մշակության նպատակով։

«Քանի որ ջրի ավելացած քանակը և ճնշումը ապահովելու էին պոմպի անխափան աշխատանքը, ես կարողացա այս դաշտում հաջողությամբ աշխատեցնել կաթիլային ոռոգման համակարգը։ Այն թույլ է տալիս ջրել մինչև 20-30 հեկտար, հետևաբար նախատեսում եմ մյուս տարի ևս 4 հեկտար ջրել կաթիլայինով»: 

Գևորգը կաթիլային ոռոգման համակարգի համար ներդրել է մոտ ԱՄՆ 4.200 դոլար,   ներառյալ ՝ ֆիլտրը և խողովակները, որոնք նա ձեռք է բերել Ռուսաստանից:  Փաստորեն, ԳԱՏՕ ծրագրի իրականացման արդյունքում, Գևորգը նոր համակարգի տեղադրմամբ ընդլայնել և զարգացրել է իր տնտեսությունը՝ ստանալով երեք անգամ շատ և ավելի բարձրորակ բերք։  Նա նաև ստեղծել է լրացուցիչ աշխատատեղեր համայնքի բնակիչների համար։

Գևորգ Շերոյանի նման շահառուները ավելի են մեծացնում իրականացված ծրագրի ազդեցությունը համայնքի և անհատների կենսակերպի բարելավման վրա, գնահատում նորարական տեխնոլոգիաների կիրառությունը և անձնական ներդրումների միջոցով ծառայեցնում սեփական բիզնեսի շահերին։ Գևորգ Շերոյանի այս նախաձեռնությունը և փորձը գյուղական համայնքներում իրականացվող զարգացման ծրագրերի կայունությունն ապահովող լավագույն օրինակներից է։

Զրույցի վերջում Գևորգ Շերոյանը շնորհակալություն հայտնեց ամերիկյան ժողովրդին և համահայկական հիմնադրամին՝ այս ծրագիրը իրականություն դարձնելու համար և հավելեց. «Իրականում ստացել եմ լոլիկի եռակի բերք՝ ոռոգման ավանդական համակարգի համեմատ։ Ծախսերը հանած, ես ունեմ կրկնակի բերք, ուստի և ավելի շատ եկամուտ: Իսկ բերքի քանակից կախված, բնականաբար, ես ավելի շատ աշխատատեղ եմ ապահովում: Ներկայումս 15 կին և տղամարդ, աշխատում են, հավաքում բերքը։ Ավելացած բերքի դեպքում, ավելի շատ մարդ կընդգրկվի բերքահավաքի աշխատանքներում։ Չէ՛ որ քրտնաջան աշխատանքը բարեկեցության հիմքն է»:

Կարևոր է նշել նաև, որ մինչև ծրագրի իրականացումը, կորուստները ցանցում կազմում էին մոտ 40%։  Ծրագրի իրականացումից հետո՝ ոռոգման սեզոնում, ջրի և էլեկտրական էներգիայի տարեկան խնայողությունները կազմում են համապատասխանաբար՝ 936,000 մ ³  և  341,640 կՎտժ:  Խնայողությունների շնորհիվ առաջացած ֆինանսական օգուտը կազմում է մոտ ՀՀ 13.3 միլիոն դրամ, կամ 27,400 ԱՄՆ դոլար։ Այս ծրագիրը ապացուցում է, որ բազմակողմանի համագործակցության, միացյալ ջանքերի և ներդրումների արդյունքում շահում է աշխատող գյուղացին և համայնքը։

ԱՄՆ ՄԶԳ ԳԱՏՕ ծրագիրը և ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը (ՇՄՆ) ս.թ.oգոստոսի 28-ին Երևանում անցկացրեցին ՀՀ ՇՄՆ աշխատանքային խմբի անդրանիկ նիստը, որի նպատակն էր քննարկել Արարատյան դաշտի հիդրոլոգիական և հիդրոերկրաբանական պայմանների վերաբերյալ ԳԱՏՕ ծրագրի վերլուծության արդյունքները և Արարատյան դաշտի ատլասի նախնական տարբերակը: Նիստը վարեց ՀՀ ՇՄՆ Լիցենզիաների, թույլտվությունների և համաձայնեցումների վարչության պետի ժամանակավոր պաշտոնակատար Էդգար Փիրումյանը:

Աշխատանքային խմբի հանդիպումները ՔՈՎԻԴ-19 համավարակի պատճառով հետաձգվել էին և հաղորդակցությունն իրականացվել էր առցանց ձևաչափով: Որպես առաջին նիստ` այն հատկանշական էր և ինտերակտիվ. խմբի անդամները հավաքվել էին ամփոփելու մինչ օրս իրականացված աշխատանքների արդյունքները: 

Աշխատանքային խումբը ստեղծվել է 2020թ. հունվարին՝ ՀՀ ՇՄ նախարարի հրամանով: Խմբի կազմում ընդգրկված են ՀՀ ՇՄՆ-ի, ներառյալ Լիցենզիաների, թույլտվությունների և համաձայնեցումների վարչության, Ջրային քաղաքականության վարչության, Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոնի, ինչպես նաև ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության Ջրային կոմիտեի, ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտի, Ա. Նազարովի անվան երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտի, ԱՄՆ ՄԶԳ հայաստանյան առաքելության և ԳԱՏՕ ծրագրի ներկայացուցիչները: Աշխատանքային խմբի նպատակն է երաշխավորել միջազգային դոնոր կազմակերպությունների, այդ թվում` ԱՄՆ ՄԶԳ-ի աջակցությամբ Հայաստանի ջրային ոլորտում իրականացվող ծրագրերի աշխատանքերի արդյունավետությունը և նախատեսված արդյունքների ստացումը։

Նիստի ընթացքում ԳԱՏՕ ծրագրի թիմը ներկայացրեց Արարատյան դաշտի 2016թ. ջրային և ջրատնտեսական հաշվեկշիռների, Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրավազանի ստորերկրյա ջրային պաշարի, ջրավազանը սնող ստորերկրյա ջրերի բնական ռեսուրսների և ստորերկրյա ջրօգտագործման թույլատրելի առավելագույն ծավալների հաշվարկային արժեքները: Նկարագրվեցին աշխատանքի ընթացքում կիրառված մեթոդաբանությունը և վերլուծական գործիքները՝ շեշտադրելով աշխատանքային խմբի կողմից արված առաջարկություններն աշխատանքը կատարելու ընթացքում:

ԳԱՏՕ ծրագիրը նաև ներկայացրեց Արարատյան դաշտի ատլասի նախնական տարբերակը, որը պատրաստվել է պետական մարմինների և միջազգային կազմակերպությունների հետ սերտ համագործակցությամբ` ստանալով նրանցից երկրատարածական տվյալներ և տեղեկատվություն Արարատյան դաշտի ջրային ռեսուրսների վերաբերյալ:    

Այնուհետև քննարկվեցին Արարատյան դաշտի հիդրոլոգիական և հիդրոերկրաբանական պայմանների վերաբերյալ ԳԱՏՕ ծրագրի վերլուծության արդյունքները, տրվեցին լրացուցիչ խորհուրդներ ատլասի լրամշակման կապակցությամբ` նախքան այն կառավարություն և այլ շահագրգիռ կողմերին ներկայացնելը:

ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտից դոկտոր Հրաչյա Շահինյանը նշեց. «ԳԱՏՕ ծրագրի աշխատանքում կիրառված մեթոդաբանությունը ստորերկրյա ջրերի մաթեմատիկական եղանակով հաշվարկման ավանդական մոտեցումն է՝ ArcGIS առաջադեմ վերլուծական գործիքների և ստորերկրյա ջրերի մոդելավորման ծրագրերի օգտագործմամբ»:

ՀՀ ՇՄՆ Լիցենզիաների, թույլտվությունների և համաձայնեցումների վարչության գլխավոր մասնագետ Նազիկ Ջզմաչյանը շարունակեց, առաջարկելով «ՀՀ կառավարությանը ներկայացնել կոնկրետ միջոցառումներ Արարատյան դաշտի ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարման նոր քաղաքականության իրականացման համար»:   

ՀՀ ՇՄՆ Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոնի Հիդրոլոգիայի կենտրոնի պետ Էդգար Միսակյանն նշեց, որ «Կառավարությանը պետք է առաջարկել, որ համագործակցի գիտահետազոտական ինստիտուտների հետ` Արարատյան դաշտի ջրային ռեսուրսների վերաբերյալ որոշումների կայացման ն աջակցող տվյալների համալրման և վերլուծական բացերի լրացման համար»:    

Ջրային կոմիտեի Գույքի կառավարման և ներդրումների իրականացման վարչության պետի ժամանակավոր պաշտոնակատար Գևորգ Ալոյանը ընդգծեց Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրավազանի մոդելավորման գործիքներում կիրառվող տվյալների կանոնավոր թարմացման և գործիքների օգտագործման կարևորությունը: Նա մի քանի առաջարկություն արեց Արարատյան դաշտի ատլասի հրատարակման կապակցությամբ, նշելով, որ այն մեկ հրատարակության մեջ ամբողջացված թարմ տվյալների և տեղեկատվության կարևոր աղբյուր է` Արարատյան դաշտի միասնական երկրատարածական տվյալների բազայի հետ միասին:  

Նիստի մասնակիցները համաձայնության եկան հետագա քայլերի շուրջ. ա) ամփոփել Արարատյան դաշտի ջրային ռեսուրսների վերաբերյալ ձեռք բերված հիմնական արդյունքները, բ) ՀՀ կառավարությանը ներկայացնել առաջարկություններ Արարատյան դաշտի ստորերկրյա և մակերևութային ջրերի արդյունավետ կառավարման վերաբերյալ` հաշվի առնելով, որ այն Հայաստանի խոշոր գյուղատնտեսական գոտին է և տարածաշրջանի կենսապահովման աղբյուրը:

Սույն թվականի հուլիսի 30-ին տեղի ունեցավ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Միջազգային Զարգացման Գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ)  ֆինանսավորմամբ իրականացված Արմավիրի մարզի Եղեգնուտ համայնքի ջրամատակարարման համակարգի բարելավման ծրագրի  առցանց բացումը։

Ծրագիրն իրականացվել է ԱՄՆ ՄԶԳ  «Գիտական առաջադեմ տեխնոլոգիաների օգտագործում և համագործակցություն հանուն ռեսուրսների համալիր պահպանության» (ԳԱՏՕ) և «Ջրային ռեսուրսների մասնակցային և արդյունավետ օգտագործում» (PURE-Water)   ծրագրերի և Եղեգնուտ համայնքի համագործակցության շնորհիվ:  Միջոցառմանը մասնակցեցին ԱՄՆ ՄԶԳ հայաստանյան առաքելության տնօրեն Դեբորա Գրիզերը, Արմավիրի  մարզպետ Համբարձում Մաթևոսյանը, Եղեգնուտ համայնքի  փոխգյուղապետի  ժամանակավոր պաշտոնակատար Աշոտ Խուրշուդյանը,  գործընկեր կազմակերպությունների և համայնքի ներկայացուցիչները, հյուրեր:

Միջոցառման ընթացքում ցուցադրվեց Եղեգնուտի ջրամատակարարման համակարգի բարելավման ծրագրի արդյունքների մասին տեսանյութը։

Ծրագրի իրականացման արդյունքում գյուղի բոլոր տնային տնտեսություններն ունեն շուրջօրյա քլորացված ջրամատակարարում։ Մասնավորապես վերանորոգվել է խմելու ջրագծի համակարգը. կառուցվել են նոր պոմպակայան և քլորացման կայան,  ամբողջությամբ փոխարինել են հին ջրագծի քայքայված խողովակները  նոր, պոլիէթիլենային խողովակներով, տեղադրվել են ջրաչափեր բոլոր տներում, համայնքին տրամադրվել է ջրի սպառման և մուծումների հաշվառման արդյունավետ  գրանցման նոր համակարգչային ծրագիր:

Այս Ծրագիրը միայն ջուր չի, որ ապահովել է համայնքին. ջրամատակարարման բարեկարգված համակարգի շնորհիվ ջրի և էլեկտրաէներգիայի զգալի խնայողություն կա ներկայումս – տարեկան 308,000 մ³ ջուր և 118 մՎտ*ժ էներգիա:

Իր ողջույնի խոսքում Արմավիր մարզպետ պարոն Մաթևոսյանը կարևորեց արդեն վերանորոգված ենթակառուցվածքի փոխանցումը համայնքին հետագա կառավարման և շահագործման համար։ <<Ամեն ինչ հնարավոր է իրականացնել ճիշտ գործընկերներ ընտրելու, աշխատանքը ճիշտ կազմակերպելու և աշխատանքի հանդեպ սրտացավ վերաբերմունք ունենալու դեպքում>>,- նշեց նա։

Ծրագրի մեկ այլ արդյունք. համայնքի երկու բնակիչ կունենան աշխատանք: Վերապատրաստվելով ծրագրի շրջանակներում, նրանք կհսկեն և կապահովեն ջրամատակարարման համակարգի անխափան աշխատանքը: 

<< Շնորհավորում եմ Եղեգնուտի բնակիչներին այս բացառիկ առիթով, և հպարտ եմ ու երջանիկ, որ մաս եմ կազմում այս տոնակատարության՝ թեկուզ և առցանց հարթակում։ Եղեգնուտ համայնքը 2 տասնյամյակից ավելի զրկված է եղել անվտանգ և ապահով խմելու ջրից,  համակարգում հոսակորուստները կազմել են մոտ 70 տոկոս քայքայված ջրագծերի պատճառով։ Շնորհակալություն եմ հայտնում այն օժանդակության համար, որ համայնքը ցուցաբերեց ԳԱՏՕ և PURE-Water ծրագրերին` իրականություն դարձնելու համայնքի ավելի քան 2200 բնակիչների համար շաբաթական 7 օրվա ընթացքում 24-ժամյա մաքուր և անվտանգ ջուր ունենալու երազանքը>>. իր բացման խոսքում նշեց ԱՄՆ ՄԶԳ հայաստանյան առաքելության տնօրեն Դեբորա Գրիզերը։

Ռազմիկ Մկրտչյան, Եղեգնուտ համայնքի գյուղապետի ժ.պ. “Այս տարվա սկզբին խմելու ջրագծի բարելավման արդյունքում բոլոր 482 տնտեսություններն ապահովված են 24-ժամյա մաքուր ջրով, նրանք վճարում են իրենց սպառած ջրի դիմաց: COVID 19 համավարակի պայմաններում ամբողջ օրը հոսող ջուր ունենալը պատշաճ պաշտպանություն է ապահովում”:

Ծրագիրը վերանորոգել է խմելու ջրագծի համակարգը. կառուցվել են նոր պոմպակայան և քլորացման կայան, նոր ջրագիծ: Այն ապահովում է քլորացված և ապահով ջրով. ապահով, քանի որ երկար տարիներ մարդիկ օգտագործել են ծորակից եկող ժանգոտ, ցեխոտ և ոչ անվտանգ ջուր:

Վերջին քսան և ավելի տարիներին ջուրը համայնքի համար առաջնային կարիքն ու երազանքն էր. այսօր այն իրականություն է: Ամբողջ համայնքը, մոտ 2200 բնակիչ, օգտվում են ծրագրից:

“Քայլեք ամբողջ գյուղով, յուրաքանչյուր փողոց և ծայրամասային տուն ունի մաքուր ջուր: Սա ծայրահեղ անհրաժեշտություն է մեզ համար, կանանց համար հատկապես, որպեսզի նրանք ապահովեն պատշաճ հիգիենա, սանիտարական պայմաններ ու առողջ ապրելակերպ իրենց ընտանիքների համար“, Ձյունիկ Խուրշուդյան, համայնքի բնակիչ:

Այս Ծրագիրը միայն ջուր չի, որ ապահովել է համայնքին. ջրային նոր համակարգի շնորհիվ ջրի և էլեկտրաէներգիայի զգալի խնայողություն կա ներկայումս – տարեկան 308,000 մ3 ջուր և 118 մՎտ*ժ էներգիա: Տնային տնտեսություններում դրվեցին ջրաչափեր՝ խթանելով ջրից օգտվելու նոր մշակույթ. ավելի պատասխանատու և հոգատար ջրօգտագործում:

Ծրագրի մեկ այլ արդյունք. համայնքի երկու բնակիչ կունենան աշխատանք: Վերապատրաստվելով ծրագրի շրջանակներում, նրանք կհսկեն և կապահովեն կայանների անխափան աշխատանքը:

Եղեգնուտի ջրագծի նորոգումն իրականացվել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Միջազգային Զարգացման Գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ) «Գիտական առաջադեմ տեխնոլոգիաների օգտագործում և համագործակցություն հանուն ռեսուրսների համալիր պահպանության» (ԳԱՏՕ) և «Ջրային ռեսուրսների մասնակցային և արդյունավետ օգտագործում» ծրագրերի հաջող համագործակցության և Եղեգնուտ համայնքի աջակցության շնորհիվ: Ահա, թե ինչպես են միացյալ ջանքերը և հաջող համագործակցությունը համայնքի կյանքում դրական փոփոխություն բերում:

Ծրագրի առցանց բացումը տեղի ունեցավ հուլիսի 30-ին, ժամը 3-ին, որին մասնակցում էին ԱՄՆ ՄԶԳ տնօրենը, Արմավիրի մարզի մարզպետը, Եղեգնուտի գյուղապետարանը, իրագործող և համագործակցող կազմակերպությունները, հյուրեր:

Ապրիլի 15-ին ԳԱՏՕ ծրագրի թիմն անցկացրեց առցանց հանդիպում ամերիկյան Aquaveo ընկերության փորձագետ Թոդ Վուդի հետ, որը խորհրդատվություն է տրամադրում ԳԱՏՕ ծրագրի մասնագետներին ստորերկրյա ջրերի մոդելավորման աշխատանքների իրականացման գործում: Հանդիպման նպատակն էր ներկայացնել և քննարկել Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրերի հոսքի պարզեցված մոդելը:

ԳԱՏՕ ծրագրի մասնագետները ներկայացրեցին ստորերկրյա ջրերի հոսքի մոդելի վերջին տարբերակը` պրն. Վուդի առաջարկությունների հիման վրա մոդելի տարբեր պարամետրերում կատարված ճշգրտումներով: Ծրագրի մասնագետները և Aquaveo-ի խորհրդատուն ստուգեցին նաև մոդելի սիմուլյացիայի արդյունքները՝ հետագա ճշգրտումների անհրաժեշտությունը պարզելու նպատակով:   

Արդյունքում, ԳԱՏՕ ծրագրի կողմից կմշակվի Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրերի հոսքի ամբողջությամբ տրամաչափված մոդել, որի օգնությամբ հնարավոր կլլինի պարզել ստորերկրյա ջրային պաշարներից ջրառի ազդեցությունը հորիզոնների վիճակի վրա:

Ս․թ․ փետրվարի 26-ին ԳԱՏՕ ծրագրի գրասենյակում տեղի է ունեցել նախամրցութային հանդիպում հետաքրքրված հայտատուների հետ՝ ՀՆՀ # 190220-01 «Խողովակների, կցամասերի ձեռքբերում և շինարարական աշխատանքների իրականացում Խաչփար գյուղի ոռոգման համակարգի օպտիմալացման ծրագրի շրջանակում։»

Նախամրցութային հանդիպման պարզաբանումները կից փաստաթղթում․