ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ ԴԱՇՏԻ ՍՏՈՐԵՐԿՐՅԱ ՋՐԱՎԱԶԱՆԻ ՄՈԴԵԼԱՎՈՐՈՒՄ

Արարատյան դաշտը և նրա ջրհավաք ավազանը

Հունիսի 6-ին ԳԱՏՕ ծրագրի թիմը ՀՀ Բնապահպանության նախարարության մասնագետներին ներկայացրեց Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրավազանի մոդելավորման աշխատանքները: Ստորերկրյա ջրավազանի մոդելի նպատակն է ստեղծել Արարատյան ստորերկրյա ջրավազանի վերաբերյալ որոշումների կայացմանն օժանդակող այնպիսի գործիք, որը կնպաստի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարմանը, ինչպես նաև մոնիթորինգի և վերահսկման գործառույթների բարելավմանը: Այն կարևոր է նաև ստորերկրյա ջրերի  օգտագործման նկատմամբ երկարաժամկետ պահանջարկի պլանավորման և ռեսուրսի պահպանությանն ուղղված քաղաքականության մշակման առումներով:

Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրավազանի մոդելավորման աշխատանքները ներառում են հետևյալ քայլերը՝

  • Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրավազանի եռաչափ մոդելի կառուցում՝  Արարատյան  դաշտի հորերի հիդրոերկրաբանական տվյալներով (շերտագրություն, ապարների երկրաբանական կառուցվածք, հասակ և այլն)
  • Ստորերկրյա ջրավազան մուտք գործող խորքային հոսքի որոշում (սնում) ՝ տեղումներով ու ջրօգտագործումից ինֆիլտրացիոն ճանապարհով ստորերկրյա ջրավազան մուտք գործող ջրաքանակ,
  • Ջրատար շերտերի ընդհանուր և ջրի ծավալների որոշում
  • Ստորերկրյա ջրերի հոսքի թվային մոդելի ստացում, այդ թվում ստորերկրյա հոսքի ուղղությունների որոշում

Մոդելավորման հիմնական միջավայրն է ԵՏՀ (ArcGIS), իսկ անհրաժեշտ գործիքները՝ Arc Hydro Groundwater (AHGW), Groundwater Modeling System (GMS) և MODFLOW համակարգչային ծրագրերը:

Սկզբնական փուլում ԳԱՏՕ ծրագրի թիմը մշակել է Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրավազանի գաղափարական մոդելը, որը ներկայացնում է մոդելավորման նպատակը, հիմնական քայլերը, կիրառվող մոտեցումներն ու գործիքակազմը և ակնկալվող արդյունքները: Մոդելն ընդգրկելու է Հայաստանի Հանրապետության սահմաններում ընկնող Արարատյան դաշտի տարածքը՝ մինչև 900մ բարձրություններով:

Տարածաշրջանը տնտեսական մեծ նշանակություն ունի Հայաստանի համար՝ իր գյուղատնտեսական և տնտեսական ակտիվությամբ,  բնակչության թվով և ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներից ջրառի քանակով:  Երկրում ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների օգտագործման ծավալի շուրջ 50%-ը բաժին է ընկնում Արարատյան դաշտին:

Մոդելի մշակման աշխատանքներն իրականացնելու համար ԳԱՏՕ ծրագրին անհրաժեշտ կլինի Բնապահպանության նախարարության, մասնավորապես՝ Շրջակա միջավայրի մոնիթորինգի և տեղեկատվության կենտրոնի աջակցությունը: Հանդիպման ժամանակ և ԳԱՏՕ ծրագրի և կենտրոնի մասնագետները կարևորեցին թիմային աշխատանքը այս խնդրահարույց առաջադրանքի իրականացման գործում՝ հաշվի առնելով Արարատյան դաշտի արտեզյան ավազանի մեծությունն ու երկրաբանական բարդությունը: